تبریک صمیمانه به استاد ارجمند سرکار خانم رهادوست

خبر انتخاب " اصطلاحنامه پزشکی فارسی" تالیف سرکار خانم رهادوست استاد محترم گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه علوم پزشکی ایران به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در بخش کلیات که قبلا در وبلاگ گروهی کتابداران آمد مایه مسرت و خوشحالی کتابداران، بخصوص کتابداران پزشکی شد.

این جایزه دیروز به ایشان تقدیم شد.

من هیچگاه شاگرد خوبی برای ایشان در دوره های کارشناسی و ارشد نبودم ولی همیشه حمیت فراوان ایشان نسبت به کتابداری و تلاش وافری که به جهت اعتلای این حرفه از خود نشان می دادند را می ستودم.

این انتخاب را که حاصل سالها تلاش فراوان ایشان می باشد را از طرف خود و نویسندگان وبلاگ صمیمانه تبریک گفته، آرزوی توفیق بیشتر استاد بزرگوارمان را داریم.

خرید متمرکز منابع الکترونیکی سال 2007 میلادی

اینو بارها تلفنی هم گفته ام و اینجا باز می گم که کتابداران محترم دانشگاهها، دانشکده ها و مراکز تحقیقاتی تحت پوشش وزارت بهداشت بدانند خرید مجموعه مجلات الکترونیکی Blackwell, Ovid (LWW), Elsevier (Science Direct) برای سال 2007 میلادی همانند سال قبل توسط دانشگاه علوم پزشکی تهران اقدام و تمامی اعضای کنسرسیوم سال قبل به آن دسترسی خواهند داشت و هیچگونه قطع دسترسی برای دانشگاهها به وجود نخواهد آمد.

بجزمنابع ذکر شده در بالا، دانشگا هها برای خرید و اشتراک سایر منابع مورد نیاز می بایست راسا اقدام نمایند.

البته همه اینها که گفته شد از طرف وزارت متبوع کتبا به اطلاع خواهد رسید ولی گفتم اینجا بگم که کتابدارا تکلیف خودشو نو بدونن چون خداییش خیلی تماسهای تلفنی زیاد شده.

شاخص h : جدیدترین شیوه اندازه گیری کمی برونداد علمی محققان

ماه قبل تصمیم داشتم با نوشته استفاده از Alert :قسمت اول از سری نوشته های آموزشی، پیرامون استفاده از منابع الکترونیکی مطالبی را در این وب نوشت ارایه کنم اما بعدا که قرار شد کتابی با همین نام در هفته پژوهش ارایه شود گفتم آخه این چه کاریه؟!. اما حالا که کتاب به برای عرضه در نمایشگاه نرسید گفتم بد نیست قسمتی از یکی از مطالبی را که هم جدید است و هم جالب اینجا بنویسم.

برای اندازه گیری کمی برونداد علمی محققان شاخصهای اندازه گیری گوناگونی تا بحال پیشنهاد شده است. یکی از جدیدترین این شاخصها که در سال 2005 میلادی پیشنهاد شد و به لحاظ سادگی و سهولت کاربرد و برتری مزایای آن بر سایر روشها مورد توجه پژوهشگران علم سنجی قرار گرفته است شاخصh (Hirsch Index) می باشد. شاخص h یک محقق عبارت است ازh تعداد از مقالات وی که به هرکدام دست­کم h بار استناد شده­باشد. بدین مفهوم که شاخصh یک نویسنده ده خواهد بود اگر ده مقاله داشته باشد که به هرکدام دست کم ده بار استناد شده باشد. بدیهی است هر چه این عدد بزرگتر باشد نشان از توان علمی و تاثیر گذاری بیشتر بر علم خواهد بود. البته اندازه گیری دقیق شاخصh به جامع بودن پایگاه اطلاعاتی مورد جستجو بستگی دارد. شاخصh بدست آمده از Scopus, Google Scholarو Web of Science  یکسان نیست ولی به دلیل جامعیت و پوشش موضوعی Web of Science ،این پایگاه اطلاعاتی به جهت انجام تحلیل استنادی بیشتر مورد استفاده محققان قرار می­گیرد.

برای بدست آوردن عدد h ، پس از انجام جستجو، مقالات را بر حسب استناد به ترتیب نزولی مرتب کرده و شماره مقاله را با تعداد استنادات مقایسه می کنیم تا آنجا که تعداد استناد مساوی یا بیشتر از شماره مقاله باشد. شماره آن مقاله نشاندهنده عدد h نویسنده می باشد.

به جهت اهمیت استفاده از این شاخص، امکان اندازه­گیری خودکار شاخصh در ویرایش جدید Web of Science  فراهم آمده است.

به طور مثال برای یافتن شاخص h شخصی به نام Hirsch JE پس از انجام جستجو در WOS، بر روی Citation Report کلیک کنید. نتایج به صورت دو نمودار تعداد مقالات نوشته شده و تعداد استنادات به تفکیک سال نمایش داده خواهد شد. می­توان با کلیک بر روی View، تمامی استنادات به کل مقالات نویسنده را مشاهده کرد و یا با کلیک بر روی View Without Self Citation تعداد مقالات خود استنادی را از فهرست استنادات پالایش نمود. عدد نشان داده شده در مقابل h-index ، نشان دهنده عدد h نویسنده خواهد بود.

شاخصh علاوه بر مقایسه نویسندگان، برای مقایسه موسسات، دانشگاهها و حتی کشور ها مورد استفاده قرار می گیرد. اما برای مقایسه نویسندگان، کشورها و... با یکدیگر، باید به عوامل گوناگون اثرگذار بر این مقایسه توجه کرد.

خوب چرا معطلید؛ محققان دانشگاه خود را (البته به صورت موضوعی برای مقایسه منصفانه) با یکدیگر مقایسه کنید. 

-  برای مطالعه بیشتردر مورد شاخصh  مراجعه شود به: Hirsch, J.E. "an index to quantify an individual's scientific research output". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS).102(46).15 Nov 2005. pp: 16569-16572.available at: http://arxiv.org/pdf/physics/0508025

افزودنی ویرایش ۲:

بزرگترین شاخصh در کل دنیا مربوط به حوزه علوم زیستی با عددh 197 و بزرگترین شاخصh محققان ایران جناب آقای دکتر شمسی پور استاد شیمی دانشگاه رازی کرمانشگاه با عددh 33 می باشد.

گزارش علم سنجی دانشگاه ؛ برگرفته از آمار ارایه شده در هفته پژوهش

- دانشگاه علوم پزشکی تهران با داشتن 3% کل اعضای هیات علمی کشور، حدود 9% کل تولیدات علمی کشور را در سال 1384 به خود اختصاص داده است.

- محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1384، 1545 مقاله در مجلات بین المللی و داخلی چاپ کرده اند که از این تعداد 434 مقاله آن در Thomson ISI نمایه شده که حدود 9% کل تولیدات علمی کشور را شامل می شود.

-  500 مقاله در Medline، ۲۹۰مقاله درEmbase ،  ۵۹ مقاله در Chemical Abstract و ...

- دانشکده پزشکی با 979 مقاله 4/63% کل تولیدات علمی، برترین دانشکده و مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم با 123 مقاله و 8% کل تولیدات علمی مقام اول مراکز تحقیقاتی را داشته است.

- آمار تولیدات علمی دانشگاه نسبت به سال 1383، 5/34% رشد داشته است. (چه جالب. اتفاقا در آماری که من قبلا ارایه کردم رشد میزان استفاده (Download) مقالات تمام متن مجموعه مجلات علمی دانشگاه در سال 2005 نسبت به 2004 میلادی 38% رشد داشت. (چه رابطه ای )

گزارش از نمایشگاه هفته پژوهش

با توجه به امکان دسترسی به اینترنت از طریق Wireless ، من این پست را از غرفه کتابخانه مرکزی در محل نمایشگاه ارسال می کنم.

به پیشنهاد آقای مرادی لبیک گفته، گزارشی تصویری از نمایشگاه آماده کردم.

 

 

 

 

 این چند عکس بالا مربوط به غرفه کتابخانه مرکزی می باشد.

 خانم محمدی٬ غرفه دانشکده پزشکی

 اینم غرفه مینو و ازدحام برای دریافت کیف حاوی محصولات مینو (هزینه تبلیغات تو وبلاگ رو ازشون نگرفتیم)

دعوت برای بازدید از نمایشگاه هفته پژوهش

همانطور که قبلا اشاره کردم از شنبه 23 دی ماه هفته پژوهش و نمایشگاه آن در محل موزه ملی تاریخ علوم پزشکی برگزار می­گردد. این هفته کلا مشغول تهیه و تدارک مقدمات برای ارایه در غرفه کتابخانه مرکزی بودم. نمی دانم کتابداران دانشکده ها و سایر مراکز چقدر مشغول بودند ولی برای ما که هر سال وقت گیر است. بماند اینکه این نمایشگاه یک هفته ای چقدر در نمایش دستاوردهای پژوهشی دانشگاه موفق عمل می کند

در غرفه کتابخانه مرکزی مثل سنوات قبل امکان سفارش یک مقاله رایگان وجود دارد.(قابل توجه مشغولین به امر خطیرپایان نامه نویسی!) نیز کارت ده ساعته استفاده رایگان از امکانات پایگاه عرضه اطلاعات کتابخانه مرکزی . دفتر آماردانشگاه هم به دانشجویان کارت اینترنت رایگان شبکه دانشگاه را هدیه می دهدو البته بازدید رایگان از موزه ملی علوم پزشکی را هم اضافه کنید. البته در حاشیه نمایشگاه سخنرانی­ها و برنامه­های خوبی هم وجود دارد. یکبار دیگر از کلیه کتابداران و علاقمندان دعوت می کنم از نمایشگاه دیدن کنند.

بشتابید که تنها یک هفته وقت دارید.

مکان برگزاری نمایشگاه: خیابان امیرآبادشمالی- روبروی کوی دانشگاه- خیابان شانزدهم- کوچه مدرسه- موزه ملی تاریخ علوم پزشکی

مجلات دسترسی آزاد

چند روز پیش در وبلاگ گروهی کتابداران ایران بحثی پیرامون لزوم ایجاد مجلات دسترسی آزاد کتابداری بود و من در قسمت کامنت آن برآورد تقریبی هزینه برای انجام کار داده بودم.

در نوشته های قبل به برگزاری هفته پژوهش از 25 دی ماه اشاره کردم. امروز در حال جمع آوری قدری آمار و آرقام برای ارائه در این هفته بودم. به آماری برخوردم که به نظرم جالب آمد.

در حال حاضر 17 مجله از روی سایت مجلات علمی دانشگاه به صورت رایگان قابل دسترس است. از این تعداد 9 مجله به زبان انگلبسی و بقیه فارسی ولی همراه با چکیده انگلیسی می باشد. آمار 4 ماهه نشان می دهد که:

1-       بیش از 50000 مقاله تمام متن از این مجلات دانلود شده است. به نظر شما این میزان استفاده از مجلات ایرانی چقدر می تواند جالب باشد؟

2-       از این تعداد آمریکا در رتبه اول استفاده به میزان 27% ، ایران دوم با 25% ، و هند سوم با 8% و ..... این که محققین آمریکا بیش از محققین ایرانی از مجلات ایرانی دانلود داشته اند جالب نیست؟

3-       حدود 90% کاربران از طریق موتورهای جستجو به این مقالات دسترسی یافته اند و تنها 10% به صورت مستقیم از سایت مجلات استفاده کرده اند.

4-       9۶% آمار دسترسی از طریق موتورهای جستجو مربوط به گوگل می باشد. با توجه به مورد سوم و چهارم چندان بیراه نیست که برخی گوگل را برابر اینترنت می دانند.

نظر شما در مورد این مطالب چیست. آمارها جالب نیست؟

سهم کتابداران از جشنواره های علمی

دوازدهمین جشنواره تحقیقاتی رازی دوشنبه برگزار شد و بر اساس اطلاع بیش از نیمی از جوایز به دانشگاه علوم پزشکی تهران رسید.

سئوال اینجاست. سهم کتابداران در این موفقیت ها چقدر است؟ در کدام جشنواره علمی از این سهم تقدیر خواهد شد؟

اگر برآورد سهم کتابداران از سوی مسئولان "هیچ" باشد، بی انصافی است و اگر این برآورد از سوی کتابداران "هیچ" محاسبه گردد بی شک روش محاسبه را ندانسته و یا به درستی محاسبه نکرده ایم.

دیگر نقش کتابداران کتابخانه های دانشگاهی به عنوان مجرای دستیابی سریع و دقیق به اطلاعات، شاید بیش از خود کتابدار برای محقق روشن شده است و آنگاه که به واسطه عدم دسترسی به کتابدار و یا ضعف کتابدار در فراهم آوری اطلاعات مورد نیاز، محقق خود از سر اضطرار، وقت و توان خود را معطوف به بازیابی اطلاعات می نماید این نقش بیش از پیش نمایان می گردد.

چاره کار در دست خود ماست. سهم خود را باید با نشان دادن میزان اثرگذاری بر تولیدات علمی دانشگاه پررنگ کرده و درخواست نمود. بی شک  ما خواهان سهم جایزه ای نیستیم چر که ما ادای سهم خود را در توجه بیشتر به جایگاه و شان کتابداران دانشگاه می دانیم.

زمزمه هایی به گوش می رسد که ازامسال در جشنواره ابن سینا که هر ساله به تقدیر ازآثار و محققین برتر بخشهای آموزشی و پژوهشی دانشگاه می پردازد، " کتابدار نمونه سال" نیز معرفی خواهد شد. توجه مسئولین محترم دانشگاه به این امر را نشانی از اعتماد و توجه به این جایگاه دانسته و سپاس خود را اعلام می داریم.

استفاده از Alert : قسمت اول

استفاده از Alert در پایگاههای اطلاعاتی و مجموعه مجلات الکترونیکی: قسمت اول

با ظهور و گسترش صنعت نشر الکترونیکی و استفاده وسیع از آن در حوزه پایگاه های اطلاعاتی و مجلات الکترونیکی، استفاده از نظام های آگاهی رسانی مستمر(Current Awareness) جهت آگاهی رسانی به کاربران مورد توجه قرار گرفت. این نظام ها کاربران را از مراجعات مجدد و انجام جستجوهای تکراری بی نیاز کرده و اطلاعات مورد نیاز را به صورت مستمر برای کاربران از طریق پست الکترونیکی (E. mail) ارسال می نماید.

Alerting در لغت به معنای آگاه­گری و به مفهوم "آگاه کردن سریع و به موقع اعضای کتابخانه از منابع و مطالب تازه ای که به کتابخانه می رسد اعم از کتاب، نشریه، گزارش و ..." می باشد.

این تعریف در پایگاه های اطلاعاتی و مجلات الکترونیکی مفهوم گسترده تری داشته و نظام" اشاعه اطلاعات گزینشی" (SDI: Selective Dissemination Information) را که به معنای " توزیع مقدار محدودی اطلاعات یصورت منظم در زمینه موضوعی مشخص که حوزه تعریف شده ای ازعلاقه را در بر می گیرد" می باشد را نیز شامل می شود.(این پاراگراف را فکر می کنم قبلا از جایی نوشتم که متاسفانه منبع آن را به یاد نمی آورم.)

در حال حاضر انواع Alert در پایگاههای اطلاعاتی و مجموعه مجلات الکترونیکی (مانند Science Direct, John Wiley, Proqust, Web of Science, Scopus, …) قابل دسترس از طریق سایت کتابخانه دیجیتال دانشگاه عبارتند از:

1-  TOC Alert: Table of Content Alert

این نوع Alert در مجلات الکترونیکی کاربرد دارد و بر اساس آن به هنگام افزوده شدن شماره جدید از مجله ای که درآن یک TOC Alert ثبت نموده اید، فهرست مندرجات آن شماره به آدرس پست الکترونیکی کاربر ارسال می گردد.  

2- Search Alert

می توان پس از انجام یک جستجو، فرایند جستجو را بصورت یک Search Alert ذخیره نموده تا پس از روزآمد شدن اطلاعات پایگاه اطلاعاتی و یا مجموعه مجلات الکترونیکی مورد نظر، جستجو بصورت خودکار و یا در فواصل زمانی تعریف شده توسط کاربر، فعال و نتایج بازیابی شده جستجوی جدید به آدرس پست الکترونیکی کاربر ارسال گردد. توجه داشته باشید که Search Alert می تواند بر اساس نیاز شما یکی از  انواع جستجوهای کلیدواژه ای، بر اساس نام نویسنده، و ... باشد.

3-  Citation Alert

این Alert برای آگاهی از جدیدترین مقالات استناد کننده به یک مقاله ایجاد می گردد تا پس از اضافه شدن اطلاعات مقاله ای که به مقاله مورد نظر شما استناد کرده است، مشخصات آن مقاله به آدرس پست الکترونیکی داده شده ارسال می­گردد.

4- استفاده از RSS

استفاده از این فنآوری که در ابتدا مختص سایت های خبری بود به تازگی در پایگاههای اطلاعاتی و مجموعه مجلات الکترونیکی رواج یافته است که همانند alert از Push Technology بهره می برد. این نوع alert را می توان بجای تمامی انواع دیگر بکار برد و تفاوت آن در این است که Alert به جای ارسال به پست الکترونیکی ، به Rss reader شما ارسال خواهد شد.

اگر رایانه مختص به خود دارید، پیشنهاد می شود یکی از انواع رایگان Rss reader را (مثلا از www.rssreader.com) دانلود کرده تا خبرها را بدون نیاز به مراجعه به پست الکترونیکی خود بر روی Desktop رایانه خود (مطابق شکل ) داشته باشید.

هفته پژوهش امسال

هفته پژوهش که هر سال از 25 الی 30 آذرماه برگزار می شد، بعلت تقارن با انتخابات شورای نگهبان و شورای شهر به تعویق افتاده بود. برخی دانشگاه های کشور هفته بعد از انتخابات را هفته پژوهش اعلام کردند و برخی تاریخ دیگری را اعلام کردند. بنا بر اطلاع هفته پژوهش امسال دانشگاه علوم پژشکی تهران در روزهای 23 الی 28 دی ماه در محل همیشگی موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران (خ امیر آباد، کوچه مدرسه) برگزار می شود.

کتابخانه مرکزی هم مانند سنوات قبل در این نمایشگاه غرفه دارد و به احتمال فراوان کتاب شیوه های بهره گیری از منابع کتابخانه مرکزی که شامل شیوه های جستجو در پایگاه های اطلاعاتی Ovid,Web of Science, SCOPUS و نیز آشنایی با نرم افزار EndNote می باشد، عرضه خواهد شد.

کتابخانه های دانشکده ای و بیمارستانی نیز احتمالا دستاوردهای پژوهشی یکساله خود را در غرفه مرکز خود به نمایش خواهند گذاشت. به همین جهت از عموم علاقمندان بخصوص کتابداران دعوت می شود از این نمایشگاه بازدید نمایند.

 اگر حال و حوصله بازدید از نمایشگاه را ندارید، با توجه به اینکه بازدید از موزه علوم پزشکی در این ایام رایگان است، به این بهانه هم که شده سری بزنید خالی از لطف نیست.

بی بهانه

بر اساس آمار موجود نیروی انسانی شاغل در کتابخانه مرکزی و کتابخانه های تابعه دانشگاه علوم پزشکی تهران، درمجموع در 7 کتابخانه دانشکده ای، 14 کتابخانه بیمارستانی، 14 کتابخانه مرکز تحقیقاتی و نیزکتابخانه مرکزی 152 نفر مشغول به کار هستند. از این تعداد تنها 50 نفر دارای تحصیلات کتابداری و اطلاع رسانی می باشند که از این تعداد 2 نفر دارای مدرک دکتری، 13 نفر کارشناسی ارشد، 33 نفر کارشناس و 2 نفر کاردان می باشند که از این تعداد تا سال 1387، سه نفر به افتخار بازنشستگی نایل خواهند شد.

با نگاهی به استانداردهای نیروی انسانی کتابخانه های داتشگاهی، کمبود نیروی انسانی متخصص به خوبی نمایان می گردد. این کمبود قطعا یکی از عوامل اصلی کمرنگ بودن فعالیت های حرفه ای در سطح دانشگاه می باشد. در این راستا به منظور تقویت نیروی انسانی کتابخانه ها، در سال ۱۳۸۴تعداد 21 نفر از فارغ التحصیلان کتابداری و اطلاع رسانی جذب و مشغول به کار شدند تا در راستای اهداف پیش بینی شده در سند راهبردی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه و به منظور تقویت فعالیت های کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فعالیت نمایند.

قطعا گوشه ای از این کمبود ها را می توان با همفکری و استفاده از تجارب یکدیگردر کتابخانه ها بر طرف نمود. دیگر نمی توان بعد مسافت، نداشتن امکانات لازم و ... را بهانه قرار داد.

آینده روشن است. بی شک تمامی همکاران در کتابخانه های تابعه و سایر کتابخانه های دانشگاهی کشوربا احساس مسئولیت حرفه ای که قطعا در جهت خدمت رسانی بیشتر و کاملتر به جامعه کتابخانه ای خواهد بود در این حس بودن و لذت از اشتغال به شغل شریف و متعالی کتابداری و اطلاع رسانی ، دیگران را نیز شریک خواهند کرد.

سرآغاز

 سلام به همه خوانندگان محترم

علم اطلاع رسانی در عمر کوتاه خود بیشترین تاثیر را از "فناوری اطلاعات" داشته است. شدت این تاثیر به گونه ای است که در حال حاضر، انجام فعالیت های کتابداری و اطلاع رسانی برای کتابداران دانشگاهی بدون بهره گیری از جنبه های گوناگون فناوری اطلاعات اگر نه نا­ممکن، بسیار دشوار به نظر می رسد.

وب لاگ (وب نوشت) یکی از تاثیرات نوین فناوری اطلاعات و ارتباطات است که به دلیل کاربردهای گوناگون آن، مورد اقبال کتابداران نیز قرار گرفته است.

وب نوشت حاضر که به نظر اولین وب نوشت مرتبط با حوزه کتابداری و اطلاع رسانی است که با یک دامین دانشگاهی (http://diglib.tums.ac.ir/weblog ) منتشر می­گردد حاصل تجربه های نویسندگان در محیط کار و نیز تفکرات و دیدگاه های آنان پیرامون مسایل، مشکلات و باورهای خود  درارتباط با این حوزه است.

این نوشته ها بر اساس اساسنامه مکتوب وب نوشت و آیین نامه مربوطه توسط نویسندگان موسس این وب نوشت منتشر خواهد شد. سایر کتابداران دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز می توانند با اعلام آمادگی و بر اساس موازین اعلام شده در اساسنامه به جمع نویسندگان بپیوندند.

کتابداران و سایر علاقمندان خارج از دانشگاه علوم پزشکی تهران که تمایل به عضویت در گروه نویسندگی این وب نوشت دارند، می توانند به عنوان نویسنده مهمان ما را از نوشته های با ارزش خود بهره رسانند.

امید داریم که این محمل در ایجاد ارتباط مستحکم حرفه ای در راستای اهداف کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه و نیز تعامل با سایر همکاران محترم در تمامی کتابخانه های دانشگاهی در سطح کشور موفق باشد.

بر خود فرض می دانیم از تلاشهای جناب آقای دکتر قاضی میر سعید ریاست محترم کتابخانه مرکزی و توجهات جناب آقای دکتر فتوحی معاون محترم پژوهشی دانشگاه در انتشار این وب نوشت بر روی سرور دانشگاه قدردانی نماییم.

محمل جدید مبارکتان باد.