وظایف گمشده کتابداران ۲

آنچه که باعث شد قسمت دوم این مطلب را بنویسم واکنش های متفاوت همکاران کتابدار به مطلب آقای مرادی بود٬ البته همگی این دوستان حق دارند٬ نباید پیشداوری کرد اما به نظر می رسد بهترین راه حل ممکن همان است که آقای مرادی هم به آن اشاره کردند ٬ شاید کمیته فنی کتابداری کتابخانه مرکزی (البته اگر اختیاراتی در این زمینه داشته باشد) بتواند این مشکل و مشکلاتی مانند این را تا حدودی حل نماید. با احترام به نظرات تمامی دوستان٬ بدیهی است که نباید بین نیروهای جدید و قدیم خط قرمز کشیده شود٬ اما آنچه هم اکنون در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی جریان دارد به نظر می رسد فرایندی توام با موازی کاری و عدم هماهنگی حتی در کتابخانه های دانشکده ای است. حتی بدون تحقیقات گسترده و با نگاه مختصری به آنها٬می توان احساس کرد که اولین و اساس ترین مشکل این کتابخانه ها کمبود یا عدم توزیع مناسب نیروی انسانی کتابدار است. آنچه توسط بنده مطرح شد تنها اشاره ای به این مسئله مهم بود که شخصا به شدت درگیر آن هستم٬ اگر مدیریت محترم وبلاگ احساس می کنند که طرح چنین مباحثی موجب خدشه وارد شدن به وجهه علمی وبلاگ است٬ از نظر بنده حذف مطب ارسالی مربوطه بلامانع است٬ اما اگر این وبلاگ برای ایجاد ارتباط نزدیک کتابداران دانشگاه ایجاد شده است بنابراین حرف ها را باید زد. می دانم حل چنین مشکلاتی ممکن است وقت گیر و بعضا به ضرر یا نفع برخی افراد ذینفع باشد (شدیدا بدون سوگیری) لیکن اگر همگی با هم سعی کنیم از موانع عبور کنیم مطمئنا موفق تر خواهیم بود تا اینکه هر کسی به تنهایی به فکر نجات خودش باشد.

۲۱ نفر نیروی جدید در کتابخانه های قدیمی

اهمیت یادداشت با عنوان وظایف گم شده کتابداران بیش از آن بود که به درج یک کامنت اکتفا کنم. خانم کرمی در آن یادداشت به تقسیم نادرست وظایف در کتابخانه اشاره کرده بودند.

یادم هست که آقای میرزایی در یکی از اولین یادداشتهای این وبلاگ با عنوان بی بهانه نوشتند: با نگاهی به استانداردهای نیروی انسانی کتابخانه های دانشگاهی، کمبود نیروی انسانی متخصص به خوبی نمایان می گردد. این کمبود قطعا یکی از عوامل اصلی کمرنگ بودن فعالیت های حرفه ای در سطح دانشگاه می باشد. در این راستا به منظور تقویت نیروی انسانی کتابخانه ها، در سال ۱۳۸۴تعداد 21 نفر از فارغ التحصیلان کتابداری و اطلاع رسانی جذب و مشغول به کار شدند تا در راستای اهداف پیش بینی شده در سند راهبردی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه و به منظور تقویت فعالیت های کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فعالیت نمایند.

این ۲۱ نفر (که من و خانم کرمی هم جزو آنان هستیم) نیروهای تحصیلکرده ای هستند که وارث تمامی مشکلات ساختاری موجود در کتابخانه ها هستند. کتابخانه هایی که  روال کار در اکثر آنها به گونه ای غیرحرفه ای انجام می شده و یا می شود. (در کتابخانه ای که من استخدام شدم بخش خدمات فنی وجود نداشت و  از نرم افزار استفاده نمی شد . هنوز بخش سفارشات نداریم و کارهای نمایشگاه روی سرم ریخته و....)  این مشکلات به خصوص در کتابخانه های بیمارستانی و کتابخانه های مراکز تحقیقاتی دو چندان است. یکی از این ۲۱ نفر را می شناسم که کوچکی و مهجور بودن کتابخانه چنان وی را دلزده نمود که بخش خود را عوض کرده و به مکانی نزدیکتر به اتاق ریاست آن مرکز نقل مکان نمود. (هرچند من اگر جای ایشان بودم چنین نمی کردم.)

به هر روی توصیف شرایط موجود اولین گام است. اما مهم تغییر شرایط است. برای تغیییر نیز باید انرژی صرف کرد و مسیرهای بالقوه  اداری و قانونی را امتحان کرد و با مدیران موثر سازمان ارتباط گرفت. من اعتقاد دارم که علیرغم تمامی مشکلات موجود ساختاری باز راه برای اصلاح ساختار بسته نیست.

دوستان عضو در کمیته فنی کتابخانه مرکزی می توانند بهبود و نوسازی وضعیت کتابخانه ها را با جدیت دنبال کنند و نتیجه پیگیری های خود را در همین وبلاگ (به عنوان رسانه کمیته فنی) منتشر کنند تا حمایت کلیه کتابداران مراکز را به دست آورند.

به گمان من نباید از کنار کاستی ها گذشت. چندی پیش خانم کرمی مطلبیدر وبلاگ گروهی نوشتند  مبنی بر محدود کردن کتابداران دانشگاه در کلاسهای ICDL به چهار مهارت اولیه. در حالیکه اگر یک گروه باشد که دانستن اکسل و اکسس برایشان الزامی باشد کتابداران هستند. (الان کتابهای کتابخانه ما در اکسل ثبت می شوند) خوب. من همان موقع گفتم که نامه بنویسیم و من هم پایه پیگیری هستم. اما خبری نشد. برای اصلاح کاستی ها لازم نیست از گام های بزرگ شروع کنیم. کمیته فنی می تواند از همین مورد شروع کند. مگر نه؟

وظایف گم شده کتابداران

با سلام. می دانم که اکثر همکاران و کتابداران عزیز این روزها هر یک به نحوی درگیر نمایشگاه کتاب و خرید منابع و غیره... هستند. اما برای من به عنوان یک کتابدار همیشه سوالاتی مطرح بوده که زیاد بی ربط هم به نمایشگاه کتاب نیستند و آن شرح وظایف کتابداران است خصوصا آن قسمتی که مربوط به کارهای سفارشات و نمایشگاه کتاب است. به نظر می رسد در اکثر کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی شرح وظایف روشنی برای کتابداران وجود ندارد یا اگر هست ارثیه سالها پیش است که به همان صورت باقی مانده و تقریبا غیر قابل تغییر است. البته این مسئله از زوایای گوناگون باید مورد بررسی قرار گیرد. درست است که در این وبلاگ مجال پرداختن به مسایلی این چنینی وجود ندارد و اصولا از نظر آیین نامه ای هم نباید وارد جزئیات صنفی شد اما سوال من این است که بالاخره این مشکلات را چه مرجعی باید حل کند آیا باید منتظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی بمانیم تا چنین شرح وظایفی را برای ما بنویسد یا منتظر مقامات دیگر در دانشگاه باشیم و انتظار داشته باشیم آنان مشکل ما را حل کنند یا کماکان مانند گذشته به شیوه های غیر رسمی و متعارف آن را حل نماییم و یا اینکه انتظار داشته باشیم کتابخانه مرکزی دانشگاه به عنوان متولی این کار حداقل به مطرح کردن موضوع بپردازد. ناهماهنگی در چارت سازمانی کتابخانه ها و پست های کتابداران هم در کنار عدم وجود شرح وظایف روشن علی الخصوص برای مستخدمین جدیدتر مشکلات بیشتری بوجود می آورد. به عنوان مثال:آیا باید فهرستنویسی و نمایه سازی منابع را یک غیر کتابدار(در مقطع دیپلم) انجام دهد (بدون اساعه ادب به کتابداران عزیز تجربی) و در کنار آن کارهای ثبت منابع و آماده سازی را یک کارشناس کتابداری انجام دهد؟
آیا تدوین شرح وظایف مدون و متمرکز توسط کتابخانه مرکزی و ابلاغ آن به کتابخانه های تابعه تا حدودی این مشکلات را حل نخواهد کرد؟ مثال فوق تنها یکی از مشکلات موجود است٬ مطمئنا نتایجی که از چنین تقسیم کاری بوجود خواهد آمد به هیچ عنوان به نفع کتابخانه ها نخواهد بود. آیا کتابخانه مرکزی تا کنون موجودی کتابخانه ها را در نرم افزارهای آنان از نظر صحت و سقم ورود اطلاعات و معضلات و مشکلات آنها را بررسی کرده است؟ ممکن است نتایج بسیار اسف باری را بدست آید!